Tóm tắt bài báo 5: Dynamics of salt intrusion in the Mekong Delta; results of field observations and integrated coastal-inland modelling

Tiêu đề

Dynamics of salt intrusion in the Mekong Delta; results of field observations and integrated coastal-inland modelling

Tác giả

Sepehr Eslami, Piet Hoekstra, Herman W.J. Kernkamp, Nam Nguyen Trung, Do Duc Dung, Hung Nguyen Nghia, Tran Quang Tho, Arthur van Dam, Stephen E. Darby, Daniel R. Parsons, Grigorios Vasilopoulos, Lisanne Braat, Maarten van der Vegt.

Tóm tắt

• Bối cảnh: Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thường xuyên bị xâm nhập mặn, đặc biệt trong các đợt hạn hán 2016 và 2020, gây thiệt hại lớn về nông nghiệp (~450.000–650.000 ha mất mùa).

• Mục tiêu: Hiểu rõ các quá trình vật lý chi phối xâm nhập mặn, không chỉ từ mực nước biển dâng mà còn từ tác động nhân sinh như khai thác cát, đập thượng nguồn, khai thác nước ngầm.

• Phương pháp:

  • Đo đạc thực địa (năm 2016) tại các cửa sông chính.

  • Ứng dụng mô hình số 3D Delft3D-FM mô phỏng toàn bộ ĐBSCL, bao gồm hệ thống kênh tưới tiêu và thềm lục địa ven bờ.

  • So sánh kịch bản thay đổi hình thái đáy sông (2008 vs 2018) để phân tích tác động của xói lở và hạ thấp đáy sông.

• Kết quả chính:

  1. Chu kỳ triều cường – triều kém: làm thay đổi mạnh mẽ cấu trúc mặn; trong kỳ triều kém hệ thống bị phân tầng mạnh → gia tăng vận chuyển muối ngược dòng do tuần hoàn trọng lực và tidal straining.

  2. Nước dâng do gió mùa (20–40 cm): có thể làm mặn xâm nhập sâu thêm 5–10 km vào nội đồng.

  3. Sự thay đổi mực đáy sông (2008–2018): kênh sâu hơn 1,5–3 m → gia tăng quá trình phân tầng, làm mặn xâm nhập sâu hơn 5–10 km, đặc biệt tại cửa Hàm Luông.

  4. So sánh tác động: biến động do thay đổi lòng sông lớn hơn nhiều so với mực nước biển dâng cùng kỳ.

• Kết luận:

  • Xâm nhập mặn ở ĐBSCL là một hiện tượng 3 chiều, chịu ảnh hưởng đồng thời từ thượng lưu (dòng chảy), hạ lưu (triều, sóng), và biến đổi hình thái đáy sông.

  • Mô hình 1D hoặc 2D không đủ để phản ánh sự phức tạp này; cần dùng mô hình 3D tích hợp biển – sông – kênh nội đồng.

  • Bảo vệ ngân sách phù sa và duy trì cao trình đáy sông là yếu tố then chốt để hạn chế xâm nhập mặn.