Tóm tắt bài báo 4: Projections of salt intrusion in a mega-delta under climatic and anthropogenic stressors

Đỗ Đức Dũng

9/13/20253 min read

a man riding a skateboard down the side of a ramp
a man riding a skateboard down the side of a ramp

Tiêu đề

Projections of salt intrusion in a mega-delta under climatic and anthropogenic stressors

Tác giả

Sepehr Eslami, Piet Hoekstra, Philip S. J. Minderhoud, Nam Nguyen Trung, Jannis M. Hoch, Edwin H. Sutanudjaja, Do Duc Dung, Tran Quang Tho, Hal E. Voepel, Marie-Noëlle Woillez & Maarten van der Vegt.

Tóm tắt

  • Các đồng bằng lớn trên thế giới (ví dụ: Mekong) đang chịu tác động mạnh bởi biến đổi khí hậu và hoạt động nhân sinh (khai thác nước ngầm, xây đập, khai thác cát).

  • Nghiên cứu sử dụng mô hình số trị 3D kết hợp các yếu tố khí hậu (biến đổi dòng chảy, mực nước biển dâng) và nhân sinh (sụt lún đất, xói lở lòng sông) để dự báo xâm nhập mặn tại Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đến năm 2050.

  • Kết quả chính:

    1. Khai thác nước ngầm và xói lở lòng sông có thể làm gia tăng diện tích bị ảnh hưởng bởi mặn thêm 10–27% so với hiện trạng.

    2. Mực nước biển dâng sẽ góp phần tăng thêm 6–19% diện tích bị ảnh hưởng.

    3. Trong kịch bản cực đoan, mặn có thể xâm nhập sâu tới 150 km vào nội đồng trong mùa khô.

    4. Sự thay đổi lòng sông do khai thác cát và thiếu hụt phù sa là yếu tố tác động mạnh nhất đến xâm nhập mặn, vượt qua cả ảnh hưởng của nước biển dâng.

  • Kết quả này có ý nghĩa quan trọng cho việc hoạch định chính sách thích ứng tại ĐBSCL và là cơ sở để nghiên cứu tương tự ở các đồng bằng lớn khác trên thế giới.

Cấu trúc nội dung chính

  1. Giới thiệu

    • Đồng bằng lớn toàn cầu chịu tác động kép: khí hậu (mưa, bốc hơi, mực nước biển dâng) và nhân sinh (khai thác cát, đập thủy điện, khai thác nước ngầm).

    • Xâm nhập mặn (SWI) là thách thức lớn, thường bị quy cho mực nước biển dâng, trong khi tác động nhân sinh có vai trò không nhỏ.

  2. Phương pháp

    • Sử dụng mô hình Delft3D-FM (mô hình thủy động lực và mặn 3D độ phân giải cao).

    • Phạm vi mô phỏng: từ Kratie (Campuchia) đến 70 km ngoài khơi biển Đông.

    • Các kịch bản:

      • Khí hậu: RCP4.5 và RCP8.5.

      • Sụt lún do khai thác nước ngầm: giảm dần (M2) hoặc tăng dần (B2).

      • Xói lở lòng sông: vừa phải (RB1) hoặc duy trì tốc độ cao như hiện nay (RB3).

  3. Kết quả

    • Khí hậu (SLR + dòng chảy): làm tăng xâm nhập mặn thêm khoảng 6%.

    • Sụt lún đất: làm tăng thêm 2–6% diện tích bị ảnh hưởng.

    • Xói lở lòng sông: gây tác động lớn nhất, làm mặn xâm nhập sâu thêm 5–30 km, tăng diện tích ảnh hưởng 10–25%.

    • Các tỉnh dễ bị tổn thương nhất: Cà Mau, Bến Tre, Trà Vinh, Sóc Trăng.

    • Các tỉnh sâu trong nội đồng (Vĩnh Long, Đồng Tháp) cũng có nguy cơ mất nguồn nước ngọt trong mùa khô.

  4. Thảo luận và khuyến nghị

    • Không chỉ mực nước biển dâng, mà sụt lún và xói lở lòng sông mới là yếu tố gia tăng mạnh xâm nhập mặn.

    • Giảm khai thác nước ngầm và khai thác cát có thể bảo vệ khoảng 600.000 ha đất khỏi bị xâm nhập mặn.

    • Chính sách thích ứng cần chú trọng quản lý tài nguyên cát, nước ngầm, kết hợp với công trình kiểm soát mặn.