Tóm tắt bài báo 17: Nghiên cứu, đánh giá mô hình vỡ đập Hàm Thuận – Đa Mi đến hạ lưu sông La Ngà, đề xuất biện pháp phòng tránh, giảm thiểu thiệt hại

Đỗ Đức Dũng

9/13/20253 min read

a man riding a skateboard down the side of a ramp
a man riding a skateboard down the side of a ramp

Tiêu đề

Nghiên cứu, đánh giá mô hình vỡ đập Hàm Thuận – Đa Mi đến hạ lưu sông La Ngà, đề xuất biện pháp phòng tránh, giảm thiểu thiệt hại

Tác giả

ThS. NCS. Đỗ Đức Dũng – Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam

Tóm tắt

  • Hồ chứa có vai trò quan trọng trong cắt lũ, phát điện, cấp nước, nhưng sự cố vỡ đập có thể gây thảm họa lớn.

  • Bài báo tập trung nghiên cứu trường hợp vỡ đập Hàm Thuận – Đa Mi trên sông La Ngà, ứng dụng mô hình MIKE 11, MIKE 11 GIS để dự báo và đánh giá tác động.

  • Mục tiêu: xây dựng công cụ mô phỏng vỡ đập, dự báo ngập lụt hạ lưu, đề xuất giải pháp giảm thiểu.

Nội dung chính

  1. Cơ sở lý thuyết

    • Nguyên nhân vỡ đập: tràn qua đỉnh, rò rỉ thân đập, nền móng yếu, mái dốc không ổn định.

    • Nhóm mô hình vỡ đập: vật lý (xói mòn), tham số, kinh nghiệm, so sánh.

    • Ứng dụng MIKE 11 phù hợp vì có thể mô phỏng vỡ đập, truyền lũ và tạo bản đồ ngập trên nền GIS.

  2. Ứng dụng mô hình cho hồ Hàm Thuận

    • Xây dựng và kiểm định mô hình thủy lực bằng dữ liệu lũ 2000, sai số mực nước 4–6% (chấp nhận được).

    • Giả thiết nghiên cứu: vỡ đập do nước tràn đỉnh, hồ đầy nước, lũ đến với tần suất 0,1% và 1%.

    • Kết quả mô phỏng:

      • Thời gian truyền lũ từ Hàm Thuận → Tà Pao (50 km) chưa đến 2 giờ.

      • Diện tích ngập ước tính ~232 km², trong đó 210 km² thuộc hạ lưu Tà Pao.

      • Dân số bị ảnh hưởng: ~162.000 người (hiện tại), có thể tăng lên ~189.000 người vào năm 2020.

      • Thời gian duy trì ngập từ 24–50 giờ, mực nước dâng cao 118–123 m ở các vị trí hạ lưu.

  3. Giải pháp giảm thiểu

    • Xây dựng hệ thống cảnh báo lũ (nhân sự, thiết bị, bản đồ ngập, kế hoạch di dời).

    • Bố trí cơ cấu cây trồng thích hợp, chuyển đổi mùa vụ để giảm thiệt hại.

    • Quan trắc, gia cố công trình thường xuyên.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã làm chủ công nghệ mô hình vỡ đập bằng MIKE 11, tạo bản đồ ngập và dự báo tác động.

  • Kết quả chỉ ra mức độ nguy hiểm lớn nếu đập Hàm Thuận vỡ, cần có hệ thống cảnh báo, kế hoạch ứng phó và quản lý an toàn hồ chứa.

  • Đây là cơ sở cho các nghiên cứu tiếp theo về an toàn hồ đập và giảm thiểu rủi ro lũ lụt.