Tóm tắt bài báo 11: Potential Evapotranspiration Estimation and Its Effect on Hydrological Model Response

Tiêu đề

Potential Evapotranspiration Estimation and Its Effect on Hydrological Model Response

Tác giả

Vu Van Nghi, Do Duc Dung, Dang Thanh Lam

Tóm tắt

• Bối cảnh: Lượng bốc thoát hơi tiềm năng (PET) là một trong những đầu vào quan trọng của mô hình thủy văn. Các phương pháp truyền thống (Piche, pan evaporation) có nhiều sai số và phụ thuộc hệ số hiệu chỉnh.

• Mục tiêu: So sánh phương pháp Penman–Monteith (PM) với số liệu bốc hơi Piche trong tính toán PET và đánh giá ảnh hưởng đến mô hình mưa – dòng chảy NAM.

• Khu vực nghiên cứu: Tiểu lưu vực Nông Sơn (thuộc lưu vực Vu Gia – Thu Bồn, miền Trung Việt Nam), diện tích 3.160 km².

• Phương pháp:

  1. Tính PET bằng phương pháp Penman–Monteith, sử dụng dữ liệu khí tượng (nhiệt độ, độ ẩm, nắng, gió) và dữ liệu thảm phủ thực vật (AVHRR, LDAS).

  2. So sánh với PET từ số liệu Piche (ETPiche).

  3. Đưa PET vào mô hình NAM để kiểm định ảnh hưởng đến kết quả dòng chảy mô phỏng.

Kết quả chính

1. So sánh PET (1980–2004):

   • Giá trị trung bình năm từ PM (1.144 mm) và Piche (1.198 mm) khá gần nhau (chênh <5%).

   • Tuy nhiên, phân bố theo tháng khác biệt đáng kể, đặc biệt từ tháng 1–3: PET Piche cao hơn PM khoảng 27%.

   • Một số số liệu Piche không thực tế (ví dụ, 7 mm/ngày vào mùa mưa).

2. Ứng dụng trong mô hình NAM (1983–2003):

   • Với PET từ PM: mô hình cho hệ số Nash–Sutcliffe (NSE) = 0,88, sai số Bias = +3,1%.

   • Với PET từ Piche: NSE = 0,80, Bias = –2,6%.

   • Như vậy, PET từ PM giúp mô hình mô phỏng dòng chảy khớp với thực đo tốt hơn.

Kết luận

• Phương pháp Penman–Monteith chính xác và đáng tin cậy hơn so với sử dụng số liệu Piche.

• Mặc dù yêu cầu nhiều thông số (thảm phủ, khí tượng), dữ liệu hiện nay có thể khai thác từ nguồn vệ tinh và cơ sở dữ liệu quốc tế.

• Kiến nghị: nên sử dụng Penman–Monteith làm chuẩn trong tính toán PET cho các nghiên cứu thủy văn tại Việt Nam.