Tóm tắt bài báo 10: Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu đến hiệu quả kinh tế trong sử dụng nước trên lưu vực sông Đồng Nai

Đỗ Đức Dũng

9/13/20253 min read

a man riding a skateboard down the side of a ramp
a man riding a skateboard down the side of a ramp

Tiêu đề

Nghiên cứu tác động của biến đổi khí hậu đến hiệu quả kinh tế trong sử dụng nước trên lưu vực sông Đồng Nai

Tác giả

ThS. Nguyễn Vũ Huy, ThS. Đỗ Đức Dũng – Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam

Tóm tắt

  • Bối cảnh: Lưu vực sông Đồng Nai (LVSĐN) là hệ thống sông lớn thứ 3 Việt Nam, có vai trò quan trọng trong cấp nước cho nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt, thủy điện và phát triển kinh tế xã hội vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Biến đổi khí hậu (BĐKH) đã và đang tác động đến nguồn nước LVSĐN.

  • Mục tiêu: Xây dựng mô hình tổng hợp kinh tế – thủy văn để đánh giá tác động của các kịch bản BĐKH đến hiệu quả kinh tế sử dụng nước.

  • Phương pháp:

    • Thành phần thủy văn: mô phỏng dòng chảy bằng mô hình NAM.

    • Thành phần kinh tế: tính lợi nhuận từ nông nghiệp, công nghiệp, sinh hoạt, thủy điện.

    • Thành phần thể chế: các ràng buộc về dòng chảy môi trường, phân phối nguồn nước.

    • Công cụ tối ưu: GAMS với hàm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận ròng.

    • Xét 8 kịch bản: hiện trạng 2010, dự báo 2020, 2030, 2050 (theo B2, khô hạn, ẩm ướt).

Kết quả chính

  1. Tác động BĐKH lên nguồn nước

    • Xu thế mưa và dòng chảy tăng trong 30 năm qua.

    • Kịch bản GCM: mưa và nhiệt độ tăng khác nhau theo từng mô hình (khô hạn – trung bình – ẩm ướt).

    • Dòng chảy mô phỏng cho thấy:

      • Khô hạn: dòng chảy giảm nhẹ.

      • Ẩm ướt: dòng chảy tăng.

  2. Hiệu quả kinh tế sử dụng nước

    • Hiệu quả kinh tế giảm nhẹ khi xét BĐKH so với không có BĐKH.

    • Năm 2020: giá trị kinh tế tăng cao nhờ mở rộng diện tích tưới và chuyển đổi cơ cấu cây trồng.

    • Năm 2030, 2050: diện tích canh tác giảm, hiệu quả kinh tế giảm theo.

    • Tác động BĐKH đến nông nghiệp không lớn, do mô hình tối ưu đã phân bổ hợp lý nguồn nước và cây trồng.

  3. Sử dụng nước và cơ cấu cây trồng

    • Nông nghiệp tiêu thụ nước lớn nhất.

    • Nhu cầu nước tăng mạnh vào 2020, sau đó giảm dần đến 2050.

    • Cơ cấu cây trồng thay đổi theo điều kiện khí hậu và mục tiêu tối ưu, ví dụ: diện tích lúa Hè Thu, mía, cà phê, tiêu thay đổi theo từng kịch bản.

Kết luận

  • BĐKH có tác động nhất định đến nguồn nước và hiệu quả kinh tế sử dụng nước trên LVSĐN, nhưng không lớn.

  • Nếu phân phối nguồn nước hợp lý và chuyển đổi cơ cấu cây trồng phù hợp, hiệu quả kinh tế vẫn được duy trì.

  • Mô hình tổng hợp kinh tế – thủy văn bằng GAMS là công cụ hữu hiệu hỗ trợ quy hoạch và phát triển nguồn nước bền vững trên LVSĐN.