Ghi lại một số cảm xúc khi thăm Hoàng thành Thăng Long

GHI CHÉP MỘT SỐ CẢM XÚC KHI THĂM HOÀNG THÀNH THĂNG LONG

Đỗ Đức Dũng

Ngày 19 tháng 9 năm 2025

Đây là lần đầu tiên, sau nhiều năm gắn bó với Hà Nội, tôi mới thực sự dành một chuyến đi để thăm thú ‘cổ tích’ của đất Thăng Long. Để không phai nhạt, xin ghi lại đôi dòng – vừa để nhớ, vừa để thương.

Trong lòng Thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến, Hoàng thành Thăng Long hiện lên như một chứng nhân vĩ đại của lịch sử dân tộc. Nơi đây từng là trung tâm chính trị, quân sự, văn hoá suốt hơn một thiên niên kỷ, gắn liền với bao thăng trầm của đất nước. Việc bảo tồn, duy tu, bảo dưỡng và khôi phục Hoàng thành không chỉ đơn thuần là giữ lại những phế tích cổ xưa, mà còn là gìn giữ ký ức, bản sắc, niềm tự hào và khát vọng của dân tộc Việt Nam.

Trong bài viết này, tôi chỉ xin ghi lại cảm nhận về ý nghĩa sâu xa của công tác bảo tồn di sản Hoàng thành Thăng Long qua nhiều góc độ: lịch sử – văn hoá, khoa học – giáo dục, kinh tế – du lịch, và tinh thần – bản sắc dân tộc.

1. Giữ gìn ký ức lịch sử và hồn cốt văn hoá

Hoàng thành Thăng Long là trung tâm quyền lực quốc gia từ thời Lý (thế kỷ XI), trải qua các triều Trần, Lê, Mạc, Nguyễn. Dưới mỗi lớp đất, mỗi bức tường thành đều in dấu ấn của hàng nghìn năm lịch sử.

· Ý nghĩa lịch sử:

Việc bảo tồn Hoàng thành giúp hậu thế hình dung rõ nét quá trình dựng nước và giữ nước của cha ông. Không chỉ là dấu vết kiến trúc, mà còn là minh chứng cho trí tuệ, sự sáng tạo và bản lĩnh của dân tộc.

· Ý nghĩa văn hoá:

Đây là nơi hội tụ, giao thoa các giá trị văn hoá Việt Nam qua nhiều thời kỳ. Bảo tồn chính là giữ cho mạch nguồn văn hoá ấy không bị đứt đoạn, để Hoàng thành không trở thành “tàn tích im lìm” mà là “di sản sống” trong đời sống hôm nay.

2. Giá trị khoa học và giáo dục

Một trong những vai trò quan trọng của bảo tồn là phục vụ nghiên cứu và giáo dục.

· Đối với khoa học:

Các cuộc khai quật tại Hoàng thành đã phát hiện hàng vạn hiện vật, từ gạch ngói trang trí, đồ gốm sứ, nền móng kiến trúc đến hệ thống giếng cổ. Những phát hiện ấy không chỉ bổ sung tư liệu cho lịch sử Việt Nam, mà còn góp phần khẳng định vị thế của văn minh Thăng Long trong khu vực Đông Nam Á.

· Đối với giáo dục:

Hoàng thành là một “trường học mở” cho thế hệ trẻ. Các em học sinh, sinh viên khi đến đây không chỉ học lịch sử qua sách vở, mà còn được chạm tay vào những chứng tích sống động. Điều này nuôi dưỡng tình yêu quê hương và bồi đắp ý thức gìn giữ di sản trong tâm hồn thế hệ trẻ.

3. Ý nghĩa kinh tế và phát triển du lịch

Di sản văn hoá không chỉ mang giá trị tinh thần mà còn có giá trị kinh tế to lớn.

· Di sản thế giới:

Năm 2010, Hoàng thành Thăng Long được UNESCO công nhận là Di sản văn hoá thế giới. Đây là sự ghi nhận tầm vóc quốc tế và mở ra cơ hội phát triển du lịch bền vững.

· Điểm đến hấp dẫn:

Bảo tồn tốt, duy tu thường xuyên sẽ giúp Hoàng thành trở thành điểm đến cuốn hút du khách trong nước và quốc tế. Không chỉ ngắm nhìn kiến trúc cổ, du khách còn được tham gia trải nghiệm văn hoá, tìm hiểu lịch sử, từ đó góp phần tăng nguồn thu, tạo việc làm và thúc đẩy kinh tế địa phương.

· Kết nối không gian văn hoá:

Hoàng thành Thăng Long nằm ngay trung tâm Hà Nội, gần phố cổ, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Hồ Gươm… Việc bảo tồn và phát huy giá trị Hoàng thành sẽ tạo thành chuỗi du lịch văn hoá liền mạch, giúp du khách khám phá toàn diện “hồn cốt Hà Nội”.

4. Ý nghĩa tinh thần và bản sắc dân tộc

Giữa nhịp sống hiện đại, đôi khi người ta dễ quên đi cội nguồn. Hoàng thành Thăng Long nhắc nhở mỗi người Việt rằng: dân tộc ta có một lịch sử ngàn năm hào hùng, có bản sắc riêng không thể trộn lẫn.

· Niềm tự hào dân tộc:

Mỗi viên gạch, mỗi nền móng nơi Hoàng thành là minh chứng cho sự trường tồn. Giữ lại Hoàng thành là giữ cho lòng tự hào ấy được truyền tiếp qua bao thế hệ.

· Giá trị tinh thần:

Không gian di sản còn là nơi tổ chức nhiều hoạt động văn hoá – nghệ thuật – lễ hội. Những sự kiện này giúp quá khứ và hiện tại gặp nhau, để di sản không tách biệt mà gắn bó mật thiết với đời sống hôm nay.

· Khôi phục có chọn lọc:

Việc khôi phục Hoàng thành không phải để tái tạo lại nguyên vẹn như xưa – điều vốn bất khả thi – mà là khôi phục tinh thần, không gian và hình ảnh dựa trên bằng chứng khảo cổ và sử liệu. Điều đó vừa tôn trọng lịch sử, vừa làm di sản trở nên gần gũi, dễ cảm nhận với công chúng.

5. Thách thức và trách nhiệm

Bảo tồn di sản như Hoàng thành Thăng Long không hề dễ dàng.

· Thách thức:

Sự xuống cấp tự nhiên của vật liệu cổ, áp lực đô thị hoá, sự thiếu hụt nguồn lực tài chính, nhân lực chuyên môn… đều là khó khăn lớn. Ngoài ra, còn có nguy cơ “thương mại hoá” di sản nếu khai thác du lịch thiếu định hướng bền vững.

· Trách nhiệm:

Đây không chỉ là trách nhiệm của Nhà nước, của ngành văn hoá, mà còn của mỗi người dân. Sự quan tâm, ủng hộ và tham gia của cộng đồng là yếu tố quyết định thành công trong việc gìn giữ di sản.

6. Tầm nhìn tương lai

Việc duy tu, bảo dưỡng và khôi phục Hoàng thành cần hướng đến:

· Bảo tồn bền vững: kết hợp khoa học hiện đại với các phương pháp truyền thống, đảm bảo giữ được nguyên trạng tối đa.

· Phát huy giá trị: gắn bảo tồn với giáo dục, du lịch, nghiên cứu khoa học, để di sản trở thành tài sản chung cho xã hội.

· Khơi dậy niềm tự hào: biến Hoàng thành thành điểm hẹn văn hoá, nơi người dân Thủ đô và cả nước tìm thấy ký ức và cảm hứng sống.

Kết luận

Hoàng thành Thăng Long không chỉ là một di tích khảo cổ, không chỉ là vài bức tường thành cũ kỹ. Đó là trái tim lịch sử của Thăng Long – Hà Nội, minh chứng cho sức sống ngàn năm của dân tộc Việt.

Bảo tồn, duy tu, bảo dưỡng và khôi phục Hoàng thành chính là giữ lại hồn cốt của dân tộc, là trao cho thế hệ hôm nay và mai sau một di sản vô giá. Mỗi bước đi trong công cuộc gìn giữ ấy không chỉ là trách nhiệm, mà còn là cách chúng ta thể hiện tình yêu với đất nước, với lịch sử và với chính bản thân mình.